Dożynki w obwarzanku
Kiedy ze smutkiem stwierdzamy, że zbliża się koniec wakacji, w całej Polsce rozpoczyna się czas radości rolników. Barwne i rozśpiewane święta plonów urządzają sołectwa parafie, gminy, miasta, powiaty i całe regiony.
Czas dożynek (inaczej święta plonów) to okres od drugiej połowy sierpnia aż do mniej więcej połowy września. W dawnych czasach zależało od momentu, w którym w danym miejscu zakończono zbiory, dziś traktowany jest bardziej swobodnie.
Długa fala
W „obwarzanku” czyli w czternastu gminach okalających Kraków i w samej stolicy Metropolii Krakowskiej jest podobnie. Falę dożynek rozpoczęła gmina Czernichów, postanawiając urządzić swoje święto w Przegini Narodowej. Odbyło się ono już w niedzielę 20 sierpnia, tego samego dnia, który ustalono jako datę uroczystości dla Województwa Małopolskiego w gminie Korzenna nieopodal Nowego Sącza. Wielu gospodarzy nie ogłosiło jeszcze dat swoich świąt plonów, ale doświadczenie ubiegłych dziesiątek lat podpowiada, że ostatnie dożynki w Metropolii odbędą się u progu jesieni.
Tradycyjne święto plonów zawsze wiązało się z radością, że zbiory już są bezpieczne w spichrzach i magazynach, a rolnicy mogą trochę odpocząć po ciężkiej pracy, przebiegającej często – jak w tym roku - w dojmującym skwarze.
Modły i przyśpiewki
Nieodzownym elementem dożynek jest dziękczynna msza, podczas której święcone są uplecione misternie ze zbóż, kwiatów i ziół plony. Po mszy (czasami przed nią) formowany jest korowód utworzony przez ubranych w tradycyjne ludowe stroje reprezentantów wszystkich pracujących w tym roku w polu.
Kiedy uczestnicy docierają do miejsca, w którym odbywa się świecka część uroczystości, wieńce są składane przed najważniejszym uczestnikiem obrzędu. Składaniu plonów towarzyszy ich „ośpiewywanie”, czyli zabawne duety albo większe formy, których tematem jest trud rolnika, ale też radosne i zabawne chwile. Później wszyscy biorą udział we wspólnej uczcie albo poczęstunku próbując miejscowych potraw. Tej części święta plonów towarzyszy kiermasz wyrobów z płodów ziemi. Czasem, gdy uroczystość ma charakter ponadgminny, ta część dożynek przybiera, jak w tym roku w górskiej Korzennej, formę festiwalu, gdzie indziej ma nieco skromniejszą formę i jest prezentacją lokalnych orkiestr dętych albo zespołów pieśni i tańca, a także okazją do spotkania rodziny, bliższych i dalszych sąsiadów, gości.
Wiejskie i miejskie
Radosny dzień kończy się potańcówką, która w niektórych miejscach trwa nawet do rana. Choć dożynki głównie kojarzymy z polską wsią, są one również urządzane w miastach. Najlepszym tego przykładem jest Kraków. W dawnej stolicy Polski, a dziś- stolicy regionu oraz centrum zwanego oficjalnie Metropolią Krakowską „obwarzanka”, dożynki miejskie ustalono na 27 sierpnia. Ich miejsce to Tonie – kiedyś podkrakowska wieś, a dziś część miasta. Swoje lokalne święta plonów postanowiły też zorganizować osiedla Wolica i Przewóz.
O dożynkach w poszczególnych gminach Metropolii Krakowskiej piszemy w osobnych tekstach (patrz niżej, lista będzie aktualizowana w miarę nadchodzenia informacji)
Dożynki w Metropolii Krakowskiej
20 sierpnia, godz. 13.30
Dożynki Gminne Czernichowa w Przegini https://karnet.krakowculture.pl/49782-krakow-dozynki-gminne-czernichowa-w-przegini
26 sierpnia, godz. 15.00:
Dożynki w Gminie Zielonki, Korzkiew https://karnet.krakowculture.pl/49612-krakow-dozynki-w-gminie-zielonki
27 sierpnia, godz. 10.00:
Dożynki Parafialne w Stręgoborzycach (Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce) https://karnet.krakowculture.pl/49754-krakow-dozynki-parafialne-w-stregoborzycach
27 sierpnia, godz. 16.00:
Dożynki miejskie, Kraków https://karnet.krakowculture.pl/49733-krakow-dozynki-miejskie-2023
2 września, godz. 13.00:
Powiatowo-Gminne Dożynki, Rzozów 2023 (Gmina Skawina) https://karnet.krakowculture.pl/49739-krakow-powiatowo-gminne-dozynki-rzozow-2023
Dożynki regionalne
20 sierpnia, godz. 11.30
XXV Dożynki Województwa Małopolskiego, Korzenna https://www.malopolska.pl/aktualnosci/samorzad/20-sierpnia-dozynki-wojewodztwa-malopolskiego
