W roku 2024 obchodzimy 145 lat Muzeum Narodowego w Krakowie – najstarszego i największego muzeum w Polsce, które powołano do życia w październiku 1879 roku. Do końca I wojny światowej było jedynym wielkim, dostępnym dla publiczności muzeum na ziemiach polskich i do dziś pozostaje placówką o największej liczbie kolekcji, budynków i stałych galerii. Przez te wszystkie lata Muzeum zmieniało się i przybywało mu nowych oddziałów. I tak obecnie jest ich aż 12, czyli tuzin!
Każdy z nich jest wyjątkową opowieścią o historii, sztuce, jak również postaciach z nimi związanych. 145 lat jest to więc doskonała okazja, aby o nich przypomnieć. Wszystkie razem gwarantują tuzin wrażeń. Każdemu towarzyszyć będą wrażenia, które będziecie poznawać w ciągu całego roku. Każdego miesiąca opowiemy o innym z oddziałów w naszych mediach społecznościowych z #12oddziałówtuzinwrażeń. Kwiecień świętujemy w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka
Pałac został wzniesiony w latach 1501-1503 dla biskupa płockiego Erazma Ciołka, sekretarza króla Aleksandra Jagiellończyka. Biskup Ciołek był dyplomatą wysłannikiem na dwory królewskie i papieskie, humanistą i mecenasem sztuki. W architekturze budowli zaznaczają się tradycyjne cechy gotyckie (filary w sieni) oraz wpływy renesansu włoskiego (portal główny).
W początkach wieku XVI mieściła się tutaj, obok rezydencji biskupiej, drukarnia Floriana Unglera. Pałac rozbudowywano w latach 20. XVI stulecia (z tego okresu pochodzi wystrój tzw. Sali Tomickiego na I piętrze) oraz na przełomie wieków XVI i XVII. Gruntownie odnowiono go w 1. połowie XVIII w, kiedy to wykonano dekorację freskową reprezentacyjnych sal na I piętrze (tzw. Sala Cnót) a fasadę wsparto pochyłym murem i pokryto malowaną dekoracją w postaci kremowej kratownicy na różowym tle. W roku 1805 Pałac przeszedł na własność rządu austriackiego. Znalazła tutaj siedzibę policja i więzienie. Później, aż do lat 90. XX wieku mieściły się tutaj rozmaite urzędy państwowe.
W roku 1996 Pałac przekazano na rzecz Muzeum Narodowego w Krakowie. W latach 1999-2006 została przeprowadzona generalna odnowa budynku, sfinansowana przez Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, w trakcie której przywrócono Pałacowi dawną świetność. W roku 2007 otwarto go dla publiczności.
Na I piętrze znajduje się wystawa Sztuka dawnej Polski. XII-XVIII wiek, gdzie można oglądać dzieła polskiej sztuki średniowiecznej, renesansowej i barokowej. Najstarszymi zabytkami są romańskie rzeźby z XII i XIII wieku. Spośród wielkiej kolekcji gotyckiego malarstwa tablicowego wyróżniają się retabula ołtarzowe lub pochodzące z nich obrazy i figury, wśród nich najpiękniejsza spośród polskich gotyckich Madonn — Madonna z Krużlowej z początku XV wieku. Cenną kolekcję tworzą dzieła Wita Stwosza i jego kręgu – uczniów i naśladowców. Są to m.in. Chrystus w ogrodzie Oliwnym i krucyfiks drewniany (dzieła Stwosza).
Na parterze umieszczona została wystawa Sztuka cerkiewna dawnej Rzeczypospolitej, z bogatym zbiorem malarstwa i rzemiosła artystycznego związanego z Kościołem Wschodnim. Najwięcej dzieł pochodzi z Podkarpacia i Rusi Czerwonej, ponadto Muzeum gromadzi dzieła z Rusi Nowogrodzkiej, Rusi Kijowskiej czy krajów bałkańskich i Grecji. Cenny zespół malarstwa ikonowego XV-XX w. Kolekcję malarstwa ikonowego zamyka obraz Święta Paraskewa Jerzego Nowosielskiego.
W pięknie odrestaurowanych piwnicach możemy oglądać wystawę Kraków na wyciągnięcie ręki, która prezentuje głównie rzeźbę architektoniczną, przede wszystkim z Krakowa, lecz także z innych miejsc Polski. Są to elementy oryginalne, wykonane z kamienia lub gipsowe odlewy rzeźb – z portali, zworników, nagrobków królewskich, dzwonów. Na co dzień rzeźby te – świadectwa blisko tysiącletniej historii architektury w Polsce – trudno oglądać z bliska ze względu na niedostępne położenie.
W 2009 Muzeum Narodowe w Krakowie zostało laureatem konkursu „Zabytek Zadbany”, organizowanego przez Generalnego Konserwatora Zabytków – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego doceniło kompleksową rewaloryzację Pałacu Biskupa Erazma Ciołka.
Harmonogram wydarzeń 19.04–21.04
Piątek 19.04
18.00–19.00 ,,Recital Szkoły Muzycznej” (ARTFORUM i Szkoła Muzyczna)
„Spektrum Akordeonu”
Recital Dyplomowy Karola Michalika
Karol Michalik w latach 2013–2019 uczęszczał do Państwowej Szkoły Muzycznej I st. im. Ignacego Jana Paderewskiego w Gorlicach – klasa akordeonu mgr. Aleksandra Cetnarowskiego. Od roku 2020 uczy się w Państwowej Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej II stopnia im. Fryderyka Chopina w klasie akordeonu dr. Wiesława Ochwata. Aktywnie uczestniczy w różnych inicjatywach muzycznych, koncertując zarówno solowo, jak i kameralnie z triem akordeonowym K.A.T.O.R.G.A., czego dowodem są liczne koncerty na terenie miasta Krakowa oraz poza jego granicami. Instrumentalista osiąga liczne sukcesy na konkursach rangi ogólnopolskiej i międzynarodowej m.in.: I miejsce na Międzynarodowym Konkursie Akordeonowym w Ostrawie (Czechy), I miejsce na XIV Ogólnopolskim Festiwalu Muzyki Akordeonowej w Solcu-Zdroju “HARMONIA ZDROWIA I MUZYKI” w kat. solowej oraz kameralnej, I Miejsce w kat. Zespołów Kameralnych na 26. Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Akordeonowej w Przemyślu ,I nagroda dla tria akordeonowego K.A.T.O.R.G.A. na festiwalu ACCOKroměříž 2024 (Czechy). W recitalu dyplomowym artysta zaprezentuje program przekrojowy obejmujący utwory od epoki baroku, przez transkrypcje muzyki romantycznej, aż po kompozycje współczesne oryginalnie napisane na akordeon, ukazując tym samym całe niezwykle bogate spektrum możliwości brzmieniowych instrumentu nazywanego nie przez przypadek muzycznym kameleonem.
Program koncertu:
Część solowa: Domenico Scarlatti - Sonata h-moll, K.87; Jan Sebastian Bach - Preludium i Fuga Cis-dur, BWV 848; Henryk Wieniawski - Scherzo Tarantelle g-moll, op. 16; Jürgen Ganzer - Silhouetten cz. 3; Vladislav Zolotaryov - Sonata nr 3
Gościnny występ tria akordeonowego K.A.T.O.R.G.A. w składzie Karol Michalik, Konstanty Sobula, Łukasz Rogóż: Wojciech Kilar – Orawa
Sobota 20.04
10.00–11.30 oprowadzanie po wystawie studyjnej ,,Kraków na Wyciągnięcie Ręki” -prowadzący Joanna Świtała, edukatorka i przewodniczka MNK
W piwnicach Pałacu Biskupa Erazma Ciołka zwiedzający mogą zapoznać się z niezwykłą ekspozycją, przedstawiającą fragmenty najcenniejszych rzeźb architektonicznych pochodzących m.in. z kościoła Mariackiego czy też katedry wawelskiej, a nawet katedry gnieźnieńskiej. Na wystawie znajdują się nie tylko gipsowe odlewy rzeźb architektonicznych ale również oryginalne elementy wykonane z kamienia. Muzeum Narodowe w Krakowie od samego początku swego istnienia kolekcjonowało fragmenty budowli świeckich oraz sakralnych ale również odlewy gipsowe płyt nagrobnych królów, zworników oraz portali, które w większość nie są ogólnie dostępne, ale dla historii sztuki są niezwykle ważne.
12.00–13.30 oprowadzanie kuratorskie po wystawie ,,Galeria Sztuki Dawnej Polski. XII – XVIII wiek” prowadzący dr Tomasz Zaucha
Ekspozycja zlokalizowana na I piętrze zabytkowego Pałacu Biskupa Erazma Ciołka przedstawia działa polskiej sztuki średniowiecznej oraz nowożytnej. W kolekcji gromadzonej od XIX wieku możemy znaleźć m.in. gotycką rzeźbę Madonny z Krużlowej Wyżnej (ok.1410 r.), a także najstarsze małopolskie epitafium obrazowe upamiętniające rycerza Wierzbiętę z Branic. „Galeria Sztuki Dawnej Polski. XII – XVIII wiek.” - w szczególności sztuka sakralna dominująca w przestrzeniach galerii - to doskonały przykład procesów jakie zachodziły w sztuce na przestrzeni wieków. Sala poświęcona staropolskim zwyczajom pogrzebowym (portrety trumienne oraz chorągwie liturgiczne) to ciekawy przykład niezwykłej sztuki barokowej. Całość ekspozycji zamyka sala poświęcona dawnemu polskiemu malarstwu portretowemu oraz zespół obrazów stanowiący początek polskiego malarstwa historycznego.
14.00–16.00 Gra muzealna ,,Tajemnice Biskupiego Pałacu”
Pewien muzealny entuzjasta, Wieńczysław Nieszczególny, postanowił wydać broszurę poświęconą detalom najciekawszych, najbardziej frapujących dzieł z galerii „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII”. Jest jednak dość roztrzepany i zgubił listę z ich tytułami, która miała być podstawą spisu treści. Wydawca broszury liczy na Waszą pomoc!Podczas gry przeszukacie całą galerię, sprawdzając każdy zakamarek - to świetne ćwiczenie spostrzegawczości i dociekliwości oraz okazja, by zwrócić uwagę na tajemnicze i zaskakujące szczegóły ukryte w dziełach sztuki. Na koniec wspólnie z przewodniczką sprawdzicie wyniki oraz dowiecie się więcej o odnalezionych zabytkach podczas krótkiego oprowadzania.
Jeśli lubicie działania w towarzystwie, warto przyjść z kimś – można grać w duecie, tercecie, kwartecie… Zapraszamy także indywidualnie. Gra kierowana jest zarówno do dorosłych i młodzieży, jak i opiekunów z dziećmi.
Czas trwania: 2 h. Wstęp w cenie biletu na wystawę, rezerwacja nie jest wymagana. Liczba miejsc ograniczona.
Nie odpowiada Wam godzina lub wolicie grać we własnym tempie? Przez cały weekend w oddziale będą dostępne również karty do gry dla indywidualnych zwiedzających do pobrania.
Prowadzenie: Agata Kokoryn, edukatorka i przewodniczka MNK
17.00–18.00 Koncert „Gitara w pałacu”
Karol Hajduk
Francesco Molino – Fantaisie nr 1, D – dur
Joaquín Rodrigo – Tiento Antiguo
Francisco Tárrega - Preludio sobre un tema de Mendelssohn
Fernando Sor – Wariacje na temat Mozarta op. 9
Igor Zygmunt
Napoléon Coste – Les soirées d'Auteuil, Op.23
Manuel María Ponce – Sonata III
Samuel Vaccaro, Szymon Rabiej
Enrique Granados – Valses Poéticos
Repertuar przygotowany przez studentów AMKP obejmuje w znakomitej większości muzykę XVIII i XIX wieku. Repertuar ten był wykonywany właśnie w niewielkich, kameralnych wnętrzach pałaców i salonów arystokracji. Natura gitary, z jej intymnym i kameralnym brzmieniem, doskonale wpasowuje się w atmosferę muzeum w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka. Tego rodzaju wnętrza (o znakomitej, naturalnej akustyce) wypełnione sztuką dawnych wieków są najdoskonalszym miejscem do prezentowania sztuki gitarowej.
Wstęp wolny
Niedziela 21.04
10.00–12.00 Oprowadzanie po Pracowni Konserwacji Malarstwa i Rzeźby w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka – prowadzący dr Monika Tranowska-Reszczyńska
Pracownia konserwacji malarstwa i rzeźby w pałacu Biskupa Erazma Ciołka powstała w 2006 roku. Jej głównym zadaniem jest sprawowanie opieki nad zbiorami Działu I - Polskiego Malarstwa i Rzeźby do 1764 roku oraz Działu XVIII - Sztuki Cerkiewnej. Wnętrza pracowni - niedostępne na co dzień - będą otwarte dla zwiedzających w dniu 21 kwietnia 2024 roku. Będzie to rzadka okazja do przyjrzenia się zabytkowym obiektom z bliska, wysłuchania opowieści osób zaangażowanych w konserwację, a także otrzymania odpowiedzi na pytania z zakresu techniki i technologii ich wykonania.
11.00–12.30 Oprowadzanie dla rodzin z dziećmi
Zapraszamy do uczestnictwa w interaktywnym oprowadzaniu dla rodzin z dziećmi, które będzie niezwykłą przygodą dla dużych i małych.
Zabytkowe wnętrza Pałacu Biskupa Erazma Ciołka odkryją przed nami prawdziwe skarby. Skupimy się na poznaniu szyfru, którym posługiwali się średniowieczni rzemieślnicy. Dowiemy się, dlaczego jabłko wygląda jak granat, kto nosił koronę, a kto zawsze przedstawiany był z mieczem.
Podczas spaceru po ekspozycji nie zabraknie okazji, by poczuć się jak średniowieczny rycerz dzięki przymierzeniu rycerskiego hełmu, do podsłuchania, o czym szepczą do siebie kamienne elementy architektoniczne, dotknięcia tajemniczego szlagmetalu czy zrobienia sobie selfie w niezwykłym nakryciu głowy - chaperonie.
Zajęcia przeznaczone dla dzieci w wieku 6-10 lat. Konieczna rezerwacja: Rezerwacja i możliwość kupna biletu od 8.04.24.
Prowadzenie: Agata Kokoryn, edukatorka i przewodniczka MNK
13.00–14.30 „Sztuka Średniowieczna w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka – w kontekście” – oprowadzanie tematyczne po wystawie „Galeria Sztuki Dawnej Polski. XII – XVIII wiek” prowadzący dr Wojciech Marcinkowski
Dzieje zabytków średniowiecznych są często zaskakujące. Los, przypadek, pasje kolekcjonerskie, specyficznie pojmowana potrzeba modernizacji, faworyzowanie jednych gatunków artystycznych kosztem innych - wszystko to prowadziło na przestrzeni wieków do rozpraszania tego, co pierwotnie składało się na jednolite wyposażenie wnętrz kościelnych. Stojąc przed obrazem czy rzeźbą - eksponatem muzealnym, często nie uświadamiamy sobie, że jest to tylko fragment większego zespołu, rozproszonego po wielu zbiorach bądź po części pozostającego jeszcze na miejscu swojego przeznaczenia. Właśnie takie przypadki znajdą się w programie oprowadzania, któremu towarzyszyć będzie prezentacja komputerowa przedstawiająca pierwotne konteksty przestrzenne eksponatów muzealnych.
14.30–16.00 oprowadzanie po wystawie „Galeria Sztuki Cerkiewnej Dawnej Rzeczypospolitej” – prowadzący Magdalena Schuster, edukatorka i przewodniczka MNK
Galeria „Sztuki Cerkiewnej Dawnej Rzeczpospolitej” przedstawia niewielką, lecz niezwykle cenną kolekcję sztuki cerkiewnej, która należy do najstarszych kolekcji w Europie Środkowej. Najstarsze ikony są datowane na XV oraz XVI wiek, a są to rozmaite typy przedstawieniowe Matki Bożej z Jezusem, wizerunki Chrystusa na chuście czyli tzw. Mandyliony, monumentalne wyobrażenia Sądu Ostatecznego czy wizerunki świętych z ich życiem oraz scenami męczeństwa. Najstarszymi działami na ekspozycji są drobne dewocjonalia z okresu XI-XIII wieku związane z okresem Rusi Kijowskiej, są to m.in. krzyże i plakiety przeznaczone do noszenia na piersi odlane z brązu (tzw. enkolpiony). Ozdobą całej kolekcji jest niemal kompletny XVIII-wieczny Ikonostas z Lipowca na Bracławszczyźnie (Środkowa Ukraina).
ODKRYWAJ NA WŁASNĄ RĘKĘ
Dla tych, którzy lubią zwiedzać na własnych zasadach: w swoim tempie, z czasem na przerwę i na rozmowę. Po prostu przyjdź i zwiedzaj lub spędź u nas czas ze swoją rodziną tak, jak lubisz!
Podczas zwiedzania polecamy materiały do samodzielnego wykorzystania, dzięki którym nie tylko dowiecie się więcej i zwrócicie uwagę na niesamowite rzeczy, ale też odpoczniecie i po prostu będziecie się dobrze bawić. Słuchanie, czytanie, twórcze działanie, rywalizacja?... Sami wybierzcie i przekonajcie się, jak się zwiedza najlepiej!
- KARTA ZADAŃ DLA DZIECI I RODZIN: „Siejemy raj”
Kwiecień to najodpowiedniejszy miesiąc, by powędrować w głąb czasu i zajrzeć za mury średniowiecznego ogrodu.
Z przewodnikiem w postaci naszej karty udajcie się na poszukiwania do galerii “Sztuka Dawnej Polski. XII-XVIII w.” i odnajdźcie rosnące na żyznej glebie dzieł sztuki rośliny. Przypatrzcie się im z uwagą botanika i prześledźcie ich symbolikę – dzięki temu z pomocą kredek uda się Wam sprawić, by przyklasztorny ogród bujnie rozkwitł. Bądźcie ostrożni! Za murami ogrodu przysiadł smok, a wśród zarośli sunie ślimak i bardzo nie chce, by ktoś mu przeszkodził w wiosennym spacerze.
Karty, kredki i ołówki można pobrać na miejscu.
- KARTY DO GRY MUZEALNEJ: „Tajemnice biskupiego Pałacu”
Pewien muzealny entuzjasta, Wieńczysław Nieszczególny, postanowił wydać broszurę poświęconą detalom najciekawszych, najbardziej frapujących dzieł z galerii „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII”. Jest jednak dość roztrzepany i zgubił listę z ich tytułami, która miała być podstawą spisu treści. Wydawca broszury liczy na Waszą pomoc!
Korzystając z przygotowanych zestawów kart, urządźcie własne poszukiwania w galerii – to świetne ćwiczenie spostrzegawczości i dociekliwości oraz okazja, by zwrócić uwagę na tajemnicze i zaskakujące szczegóły ukryte w dziełach sztuki. Odpowiedzi sprawdzicie na stronie internetowej podanej w treści karty.
Gra muzealna jest przeznaczona zarówno dla dorosłych i młodzieży, jak i opiekunów z dziećmi.
