Symbolika roślinna w sztuce sakralnej jako temat przewodni tegorocznej edycji Nocy Cracovia Sacra poprowadzi nas szlakiem ukrytych na co dzień skarbów krakowskiej architektury i sztuki.
Noc Cracovia Sacra
14, 15.08.2023
krakowskienoce.pl
Marek Mikos
Kraków Culture
Wszystko zaczęło się od pierwszych rodziców. Raj jako ogród Boga, drzewo wiadomości dobrego i złego, zakazany owoc… Rośliny wypełniają świat chrześcijańskiej symboliki i sztuki „od zawsze”. Podobnie w Polsce – bo przecież początki chrześcijańskiej sztuki sięgają tu momentu przyjęcia nowej wiary w 966 roku, który uznawany jest zarazem za początek państwa. Kraków, jeden z najdawniejszych jego ośrodków, jest tego przykładem. Rośliny i motywy roślinne są obecne w jego świątyniach i nekropoliach w każdej wyobrażalnej formie: w żywej postaci – jako otoczenie i część architektury, rosnące, cięte, układane w bukiety albo rozsypywane podczas procesji w postaci płatków kwiatów – czy symbolicznie: w strukturze rzeźb i reliefów, ornamentach, witrażach, na obrazach i polichromiach… K Żeby nie zagubić się w tym gąszczu roślinnej naturalnej, realistycznej i symbolicznej reprezentacji, wytyczymy tu ścieżki i najważniejsze punkty podróży po fascynującym świecie Nocy Cracovia Sacra.
Krakowskie Noce i Dni
Katarzyna Olesiak, dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa, głównego organizatora wydarzenia, przypomina: „Krakowskie Noce zaczęły się od Nocy Muzeów w 2004 roku połączonej z wejściem Polski do Unii Europejskiej. 12 krakowskich muzeów otworzyło wówczas podwoje dla zainteresowanych nocnym zwiedzaniem (dziś jest ich ponad 60), a o północy zabrzmiała Oda do radości. To wydarzenie wzbudziło tak wielkie zainteresowanie, że postanowiliśmy rozbudowywać projekt i dziś oprócz Nocy Muzeów i Nocy Cracovia Sacra organizujemy jeszcze pięć innych: kin studyjnych, tańca, teatrów, jazzu i poezji. Są to w rzeczywistości »Krakowskie Noce i Dni« – by w przedsięwzięciach mogli brać udział również ci, którzy z różnych powodów nie mogą uczestniczyć w wieczornych i nocnych zwiedzaniach, prelekcjach, warsztatach, seansach i koncertach. Tego lata polska i międzynarodowa publiczność będzie świadkiem niezwykłych wydarzeń i pokazów w czasie lipcowej Nocy Jazzu i sierpniowej Nocy Cracovia Sacra”.
Doroczne święto krakowskiego dziedzictwa sakralnego związane jest zawsze terminem ze świętem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, popularnie zwanym Matki Boskiej Zielnej. Z ogromu przygotowanych propozycji skorzystamy 14 i 15 sierpnia.
„W przedsięwzięciu udział bierze szereg krakowskich, ale również, co warto podkreślić, podkrakowskich klasztorów i kościołów. Niemal od początku w projekt zaangażowały się siostry benedyktynki ze Staniątek, ojcowie benedyktyni z nie tak dawno włączonego do Krakowa Tyńca i ojcowie cystersi z Mogiły” – mówi Anna Kurzejowska z Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego krakowskiego magistratu, koordynatorka Nocy Cracovia Sacra, i dodaje, że do projektu przystąpiły też takie podmioty, jak Muzeum Archidiecezjalne, Nowohuckie Centrum Kultury czy Ośrodek Kultury im. C.K. Norwida.
Zielniki muzyką tkane
Wśród wydarzeń szczególnie wartych uwagi Anna Kurzejowska wymienia m.in. koncert Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”, w którego programie znajdą się pieśni maryjne (ołtarz Trzech Tysiącleci na dziedzińcu klasztoru oo. Paulinów). Wskazuje także na Mistyczne kwiaty Wyspiańskiego (bazylika oo. Franciszkanów): „Wydarzenie zostało pomyślane przede wszystkim jako możliwość odczytania bogatej symboliki motywów kwiatowych, których Stanisław Wyspiański użył do projektów witraży oraz polichromii kościoła oo. Franciszkanów. Komentarz literacki samego Wyspiańskiego zestawiony będzie z wielogłosowym śpiewem chóralnym” – opowiada koordynatorka Nocy Cracovia Sacra o wydarzeniu przygotowywanym przez Cracow Singers pod kierownictwem artystycznym Karola Kusza.
Wspomnijmy jeszcze o koncercie In Paradisum/W rajskim ogrodzie w wykonaniu OCTAVA ensemble pod kierownictwem artystycznym Zygmunta Magiery, I zasadził Bóg ogród w Edenie na wschodzie, czyli premierowym spektaklu w wykonaniu artystów Teatru Loch Camelot i Chóru Kameralnego Auxilium, widowisku muzyki, słowa i obrazu Maryja ziołami uwielbiona w Piwnicy św. Norberta, czy wreszcie – Zielniku Nowym: wyśpiewają go i zagrają obdarzona głosem imponującym skalą i barwą Joanna Słowińska, której energia zawsze udziela się słuchaczom, oraz formacja Stanisław Słowiński Acoustic Septet.
Silva rerum
Pamiętajmy o wystawie Ze skarbca Franciszkanów, obejmującej prezentację dawnych szat liturgicznych, paramentów liturgicznych oraz starodruków w sali św. Eligiusza na franciszkańskich krużgankach, oraz tej w klasztorze oo. Karmelitów „Na Piasku”, gdzie z okazji 550. rocznicy drukarstwa krakowskiego zobaczymy ekspozycję starych druków i dawnych maszyn drukarskich. Zwiedzanie będzie połączone z wizytą w muzeum klasztornym oraz pokazami i warsztatami drukarskimi i kaligraficznymi.
„To niepowtarzalna okazja do lepszego i głębszego zrozumienia przekazu ukrytego w motywach szeroko pojętej sztuki sakralnej” – dodaje nasza rozmówczyni.
Na koniec wspomnijmy o Muzeum Dominikanów, otwartym niedawno z okazji 800-lecia powstania klasztoru tego zakonu w Krakowie (założył go w 1222 roku św. Jacek Odrowąż). To 500 metrów kwadratowych przestrzeni ekspozycyjnej: parteru, gdzie oprócz dzieł sztuki uwagę przykuwa romańska ceglana ściana, i specjalnie pogłębionych średniowiecznych piwnic. Za najcenniejszy skarb tego muzeum trzeba uznać zespół najstarszych w Polsce, bo pochodzących z XIII i XIV wieku kwater witrażowych. Ze względu na temat przewodni Nocy Cracovia Sacra wymieńmy jeszcze złotą monstrancję z klasztoru w Podkamieniu, mieniącą się kolorami emalii i otoczoną wieńcem, który według tradycji był ozdobą ślubną królowej Bony.
***
Zgodnie z ideą Krakowskich Nocy wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny, jednak do niektórych miejsc i na niektóre wydarzenia będą obowiązywały bezpłatne wejściówki, dostępne przed wydarzeniem
