Ariadna na Naxos

Za kulisami sztuki

Teatr w teatrze, opera o wystawieniu opery pokazująca także życie poza sceną – nie zawsze piękne, ale przecież tak bardzo lubimy zaglądać za kulisy... Opera Krakowska zaprasza na Ariadnę na Naxos Richarda Straussa.

A wszystko zaczyna się tak: najbogatszy człowiek w Wiedniu wydaje wspaniałe przyjęcie. Dla gości przygotowano dwa przedstawienia – najpierw zabrzmi opera seria z wielką rolą Primadonny grającej porzuconą przez Tezeusza, rozpaczającą Ariadnę, a potem na scenie zjawi się trupa komediantów, z zalotną Zerbinettą na czele. Wieczór mają zakończyć sztuczne ognie. Nagle Majordomus przynosi wiadomość od gospodarza – pokaz fajerwerków musi odbyć się punktualnie, więc oba spektakle mają być zagrane jednocześnie. Kompozytor jest osłupiały, Primadonna nie kryje oburzenia. Kurtyna jednak idzie w górę, przedstawienie musi trwać – choć według zrewidowanego planu. Zerbinetta wkracza w tragedię Ariadny z mocnym postanowieniem, że ta historia nie skończy się nieszczęśliwie...

Ariadna na Naxos z librettem Hugo von Hoffmanstahla, wystawiona po raz pierwszy (w wersji dwuaktowej) w 1916 roku, to opowieść o sztuce wysokiej skonfrontowanej z popularną komedią, elitarnej kulturze walczącej z masową rozrywką. Przy tym niełatwym temacie i dość zawiłej fabule Strauss stworzył efektowne przedstawienie, w którym roi się od kolorowych niespodzianek: obok nawiązań do mitu o Minotaurze znajdziemy tu wenecki karnawał, arlekinadę i bachanalia w finale. Lekka, jakby kapryśna muzyka nie unika koloraturowych akrobacji (kilkunastominutowa aria Zerbinetty Grossmächtige Prinzessin sięga niebotycznego trzykreślnego „e”!), a przy tym zgrabnie podkreśla różnice między przeplatającymi się na scenie elementami tragedii i farsy. Myśl przewodnia nadaje operze Straussa uniwersalność, a także pewną swobodę inscenizacji – przyjęcie bogatego wiedeńczyka z XVIII wieku może przenieść się w czasy współczesne i do dowolnej stolicy świata, a refleksja o roli i funkcji sztuki w społeczeństwie pozostanie wciąż aktualna.

Skomplikowana, łącząca kilka wątków i planów akcja czyni Ariadnę na Naxos jedną z najtrudniejszych do wystawienia oper w historii gatunku. Dodatkowo będzie to debiut zarówno tytułu jak i kompozytora w na scenie Opery Krakowskiej. Jak z tym wyzwaniem radzą sobie Włodzimierz Nurkowski (reżyseria) oraz Tomasz Tokarczyk i Warcisław Kunc (kierownictwo muzyczne)? Efekt ich współpracy zobaczymy na deskach Opery Krakowskiej! (Barbara Skowrońska, miesięcznik „Karnet”)