O wchodzeniu do wyższej ligi, poszukiwaniu słuchaczy i stymulowaniu innowacji – o festiwalu Opera Rara rozmawiamy z jego dyrektorem artystycznym Janem Tomaszem Adamusem.
Karnet: Opera Rara w odsłonie festiwalowej to nowość. Czym więc dla Pana jest festiwal Opera Rara?
Jan Tomasz Adamus: Opera Rara staje się własnym oryginalnym głosem Krakowa na międzynarodowym forum opery. To świat ekskluzywny, a równocześnie dostępny dla każdego. Warto o tym pamiętać w kontekście promocji Krakowa. Na poważnych festiwalach operowych spotykają się możni tego świata. Robiąc coś oryginalnego w dziedzinie sztuki wysokiej – rozumianej na całym świecie – wchodzimy do wyższej ligi.
A prywatnie sztukę traktuję jako element mojej tożsamości. Mam skłonność do jej klasycznych form: architektury, malarstwa, rzeźby, dobrej sztuki użytkowej i oczywiście – muzyki klasycznej, w tym przede wszystkim do opery. Pewność, że dzięki sztuce znajduję wspólny język z wieloma ludźmi z bardzo różnych miejsc na świecie, sprawia mi przyjemność.
Po raz pierwszy pod szyldem Opera Rara pojawia się polskie dzieło operowe, i to od razu tytuł uchodzący za najbardziej polską z oper. A jednak to nie będzie ta Halka, którą powszechnie znamy…
Dobrze jest trzymać się tematu. Skoro „rara”, więc prezentujemy mniej znaną, wileńską wersję Halki [wersja dwuaktowa z 1848 r. – przyp. red.]. Niezmiernie ważne jest także to, że Opera Rara po wielu latach istnienia produkuje własne projekty sceniczne, ponieważ opera to przecież nie tylko warstwa muzyczna, ale także wszystko to, co na scenie. Mamy więc w pełni sceniczną Halkę, sceniczną A Madrigal Opera Glassa oraz półsceniczną wersję opery Purcella Dido and Aeneas. Bo pamiętajmy, że prezentacje dzieł w wersji koncertowej są dobrym uzupełnieniem sezonu operowego lub festiwalowego programu, natomiast w świecie wielkiej opery prestiż budują przede wszystkim wersje sceniczne.
Mieliśmy w styczniu recitale pieśni Michaeli Selinger i Petera Harveya, w lutym czeka nas jeszcze koncert Walcz o pieśń w wykonaniu wokalistki etno Susanny Jary. Jakie jest miejsce pieśni w programie festiwalu operowego?
Opera Rara 2017 to program, który zawiera praktycznie wszystkie elementy działalności normalnego, dobrego teatru operowego, którego podstawą i racją bytu jest głos ludzki – wszystko, co się z nim wiąże. Mamy więc opery w wersji scenicznej, półscenicznej i koncertowej, serenady operowe, koncert z repertuarem okołooperowym, recitale wokalne, projekty społeczne, np. w ramach wspomnianej wcześniej opery Purcella, a także wydarzenia w niestandardowych lokalizacjach. Przydałby się jeszcze taniec, ale to już może następnym razem.
Skoro mowa o niestandardowych lokalizacjach – jak to się stało, że festiwal Opera Rara wychodzi poza tradycyjne sale koncertowe?
Muzyka klasyczna powinna w sposób taktowny i z dbałością o własną tożsamość szukać ludzi. Znajdować ich tam, gdzie są. Z pewnym przymrużeniem oka możemy powiedzieć, że w Krakowie ludzie są albo w kościele, albo w knajpie. Poza tym koncert Walcz o pieśń w barze BAL na Zabłociu daje określoną atmosferę – intymność konieczną dla tego rodzaju sztuki. Liczymy też na publiczność, która zna to miejsce z kilku recitali wokalnych zorganizowanych przez Capellę Cracoviensis w ramach Theatrum Musicum 2015.
Wspomniał Pan o projektach społecznych: w Halce wystąpią statyści-amatorzy, w Dido and Aeneas zaśpiewa chór śpiewaków nieprofesjonalnych. Skąd pomysł na zaangażowanie mieszkańców Krakowa w festiwal Opera Rara?
Festiwal wykluczający lokalne społeczności nie jest wielkim wydarzeniem, ale bezmyślnym koszmarem przypominającym rabunkową gospodarkę kolonialną. Rodzi jedynie furię bezsilności różnych środowisk czyhających na jakikolwiek błąd organizatorów. Projekty społeczne są ważne ze względu na konieczność stymulowania innowacji. Każdy projekt polegający na tym, że wielu ludzi robi wspólnie coś skomplikowanego, jest inwestycją w innowacyjny potencjał ludzi. Innowacja, kreatywność, krytyczne myślenie, ambicje, witalność to ważne słowa w dzisiejszych czasach.
Rozmawiała Barbara Skowrońska
Jan Tomasz Adamus – dyrygent, organista, klawesynista i kreator kultury, dyrektor naczelny i artystyczny zespołu Capella Cracoviensis oraz dyrektor artystyczny festiwalu Opera Rara
