Aleksander Kotsis (1836–1877) to jeden z najważniejszych przedstawicieli polskiego malarstwa realistycznego. Wychowanek krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych i wiedeńskiej Akademie der bildenden Künste, należał do pokolenia Jana Matejki i Artura Grottgera. Monograficzna wystawa w MNK jest pierwszym tak kompleksowym pokazem twórczości Aleksandra Kotsisa od 1959 roku. Na ekspozycję, zorganizowaną w 185. rocznicę narodzin artysty, składa się ponad 120 obrazów olejnych oraz około 70 akwarel, rysunków i szkiców.
„Wystawa ta wpisuje się w praktykę organizowania przez krakowskie Muzeum wystaw monograficznych poświęconych twórcom, którzy – mimo iż należą do kanonu kultury polskiej – nie byli dotąd przedmiotem szczegółowych studiów, a ich twórczość nie została w pełni skatalogowana ani opracowana pod względem naukowym czy konserwatorskim. W ten sposób Muzeum Narodowe w Krakowie, zgodnie ze swoim statutem, nie tylko przywraca pamięć o wybitnych postaciach z historii sztuki polskiej, ale także pozwala odkryć na nowo ich twórczość w oparciu o aktualny stan badań oraz niejednokrotnie pokazywane po raz pierwszy publicznie, szerzej nieznane dzieła sztuki” – pisze Dyrektor MNK prof. dr hab. Andrzej Szczerski we wstępie do katalogu towarzyszącemu wystawie.
W przeciwieństwie do krakowskiego środowiska artystycznego zdominowanego przez fascynację historią, w dziełach Kotsisa nie odnajdziemy wielkich i znanych postaci, skomplikowanej historiozofii ani wzniosłych alegorii. Niezależność jego postawy twórczej opierała się na uważnej i krytycznej, a jednocześnie pełnej empatii, czasem nazbyt emocjonalnej obserwacji najbliższego otoczenia. Sztuka tego artysty reprezentuje kierunek realizmu w sztuce europejskiej, jej analogii można poszukiwać między innymi w twórczości Jeana-François Milleta, Jules’a Bretona, Christiana Rubena, Ferdinanda Georga Waldmüllera. Zgodna z duchem epoki, korespondowała z hasłami głoszonymi przez rodzimych pozytywistów. Literackie powinowactwa z jego dziełami odnajdziemy w utworach Marii Konopnickiej, Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza i Michała Bałuckiego. Równolegle twórczość Kotsisa cechuje charakterystyczny dla sztuki polskiej rys romantycznego postrzegania świata.