Wystawa Lady Dada. Elsa von Freytag-Loringhoven w Domu Norymberskim poprzez prace współczesnych artystów przypomina niemiecką prekursorkę awangardy artystycznej, która w drugiej dekadzie XX wieku była jedną z barwniejszych postaci nowojorskiej bohemy. Współpracowała m.in. z Marcelem Duchampem i Man Rayem. Wykonywała pionierskie performansy, asamblaże, prace ready made, współtworzyła inscenizowane fotografie, do których pozowała, pisała dadaistyczne wiersze, była pionierką poezji dźwiękowej i wizualnej.
Artyści: Lena Berg, Nadia Bournoville, Abigail Child, Daniel Cojocaru, Zuzanna Janin, Bartek Jarmoliński, Monika Mausolf, Kaja Pilch, Bianka Rolando, Sarah Schönfeld, Magdalena Zając.
Elsa von Freytag-Loringhoven urodziła się w Świnoujściu jako Elsa Hildegard Plötz. Nazwisko, pod którym przeszła do historii, odziedziczyła poślubiając w 1913 roku barona Leopolda von Freytag-Loringhovena. Jej twórczość znana jest dzisiaj tylko nielicznym z kilku zachowanych prac i fotografii. Pierwsza wystawa retrospektywna baronessy miała miejsce w 2002 roku w galerii Francisa M. Naumanna w Nowym Jorku. Prace artystki pokazano też na wielkiej wystawie sztuki dada w Whitney Museum of American Art. Elsa von Freytag-Loringhoven przyjaźniła się Marcelem Duchampem i Man Rayem. W latach 1920-21 cała trójka chętnie pracowała razem, co zaowocowało kilkoma projektami. Do najbardziej znanych należy seria inscenizowanych portretów, na których znalazł się zarówno przebrany za kobietę Marcel Duchamp - jako Rrose Sélavy, jak i obdarzona androginiczną urodą baronessa. Cross-dressing, gra z własnym wizerunkiem za pomocą kostiumu, a także dość swobodne i bezpruderyjne podejście do ciała, to najbardziej rozpoznawalne elementy artystycznych działań Elsy von Freytag-Loringhoven. Inny obszar jej twórczości obejmuje obiekty ready made. W opublikowanej w 2002 roku przez Irenę Gammel biografii zatytułowanej „Baroness Elsa: Gender, Dada, and Everyday Modernity. A Cultural Biography”, po raz pierwszy pojawia się sugestia, że to nie Marcel Duchamp, a Elsa von Freytag-Loringhoven mogła ukrywać się pod pseudonimem Richard Mutt i przekazać porcelanowy pisuar na wystawę zorganizowaną w Nowym Jorku przez amerykańskie Towarzystwo Niezależnych Artystów w 1917 roku. Obiekt, który do dzisiaj budzi kontrowersje, a do historii przeszedł pod tytułem „Fontanna”, uznany został za najważniejsze dzieło sztuki XX wieku.
***
W ramach projektu „Lady Dada. Elsa von Freytag-Loringhoven” odbędą się następujące wydarzenia:
- wystawa inspirowana życiem i twórczością baronessy Freytag-Loringhoven | Galeria Domu Norymberskiego, 18.10 – 08.11.2020
- dyskusja: „Wojna o pisuar. Kto był autorem przełomowego dzieła w sztuce XX wieku” | online, 20.10.2020 | Irene Gammel, autorka biografii Elsy von Freytag-Loringhoven i wydawczyni jej tekstów, dyrektorka Centrum Literatury Współczesnej i Badań Kulturowych na Uniwersytecie Ryerson w Toronto, Kanada; Zuzanna Janin, artystka, fundatorka nagrody Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven; Anna Markowska, historyczka i krytyczka sztuki, profesorka Uniwersytetu Wrocławskiego, autorka książki „Dlaczego Duchamp nie czesał się z przedziałkiem”; Artur Tajber, artysta, profesor ASP w Krakowie, dziekan Wydziału Intermediów tej uczelni; prowadzenie: Grzegorz Jankowicz, dyrektor programowy Festiwalu Conrada
- spektakl teatralny oparty na wierszach i tekstach Elsy von Freytag-Loringhoven, którego tematem będą relacje baronessy z Marcelem Duchampem i Djuną Barnes | Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, styczeń 2021 | reżyseria: Iga Gańcarczyk
***
Organizator: Dom Norymberski
Partnerzy: Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, Festiwal Conrada
