Umarł mamut, niech żyje mamut! O wskrzeszaniu wymarłych gatunków w sztuce i technonaukach
W ostatnich latach mamy do czynienia z rozpowszechnieniem się publikacji popularnonaukowych na temat wymarłych gatunków, szczególnie tych, do których wyginięcia przyczynił się człowiek. Mają one na celu wzbudzić u czytelników uzasadnione poczucie winy i troskę o istniejące jeszcze życie na Ziemi. Tego typu opowieści przysłaniają jednak trwające już niemal 30 lat projekty naukowe zmierzające do wskrzeszenia wymarłych gatunków (de-extinction). Rosyjski geofizyk Siergiej Zimow, na przykład, tworzy na Syberii Park plejstoceński, w którym zamieszkałaby odtworzona za pomocą biotechnologii megafauna, a genetycy molekularni z Uniwersytetu Harvarda pracują nad przywróceniem do życia mamuta włochatego. Wskrzeszanie wymarłych gatunków stało się również impulsem do współpracy naukowców i artystów, o czym świadczy chociażby projekt Ressurecting the Sublime (2019) zmierzający do odtworzenia kwiatów Hibiscadelphus wilderianus porastających niegdyś wulkaniczne wzgórza Hawajów. Czemu służą tego typu projekty? W jaki sposób podważają dotychczasowe sposoby myślenia o tym co naturalne, kulturowe i technologiczne? Wreszcie, co by było, gdyby już stały się rzeczywistością?
Mateusz Chaberski, doktorant w Katedrze Performatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jego zainteresowania naukowe obejmują badania nad performatywnością, teorię asamblaży, badania nad afektami i studia nad antropocenem. Zastępca Dyrektora Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego i redaktor inicjujący. W 2015 roku opublikował książkę „Doświadczenie (syn)estetyczne.
Performatywne aspekty przedstawień site-specific” (Kraków: Księgarnia Akademicka). W 2019 roku opublikował książkę „Asamblaże, asamblaże. Doświadczenie w zamglonym antropogenie” (Kraków: Księgarnia Akademicka)
Wydarzenie jest pierwszym wykładem z cyklu spotkań organizowanych przez Katedrę Performatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z księgarniokawiarnią De Revolutionibus.
W ostatnich latach mamy do czynienia z rozpowszechnieniem się apokaliptycznych wizji przyszłości w wielu sferach kultury. Klimatolodzy i ekolodzy wieszczą rychłą katastrofę ekologiczną i związane z nią cierpienie milionów ludzi; filozofowie, przyglądając się rozpowszechnieniu fake newsów w Internecie, mówią o końcu sfery publicznej; socjologowie i politolodzy zaś, obserwując rosnącą popularność ruchów populistycznych w krajach Zachodu, mówią o końcu demokracji. Czy powszechne dziś przekonanie o zbliżającej się apokalipsie nie obnaża kruchości naszego zaufania do kategorii, którymi opisujemy świat?
Czy mierzenie się z kryzysem może stać się impulsem do przemyślenia dotychczasowych sposobów bycia w świecie i utorowania drogi nowym wersjom przyszłości?
Proponowany cykl spotkań ma na celu prezentację i krytyczną refleksję nad najnowszymi, scenariuszami przyszłości w naukach, sztukach i kulturze popularnej. Czy obrazy upadku człowieka w kontakcie z technologią, przedstawiane w takich serialach jak Black Mirror, mają rację bytu? Czy wobec kryzysu ekologicznego możemy z całą stanowczością stwierdzić, że jest już „po człowieku”?... Nie chodzi tu jednak wyłącznie o znane z kultury science fiction futurystyczne wizje rozwoju ludzkości, lecz także o rozwijające się współcześnie projekty polityczne, gospodarcze, ekonomiczne i naukowe, które – być może – zrealizują się w przyszłości.
