Ludzie tańca i śpiewu
Wielka to przyjemność podróżować po świecie… A ile radości, gdy świat przyjeżdża do nas! Dźwięki bliskie i egzotyczne rozgoszczą się w Krakowie podczas corocznego święta muzyki etnicznej.
„Różnorodność, zabawa, taniec – to tylko kilka skojarzeń, które przywodzi na myśl festiwal, który przez 21 lat zdążył zaskarbić sobie sympatię tysięcy wielbicielki muzyki etno” – mówi prezydent Krakowa Jacek Majchrowski. I faktycznie, skojarzenia można by mnożyć, ale to właśnie mieszanka różnorodnych dźwięków, tańców i uśmiechów sprawiła, że festiwal EtnoKraków/Rozstaje przyciąga do Krakowa ludzi ciekawych świata. Od 2 do 7 lipca stolica Małopolski nabierze dodatkowych barw dzięki wizytom gości z kilkunastu krajów położonych na trzech kontynentach. „Tegoroczna edycja to święto muzyki etnicznej, silna reprezentacja sceny etnojazzowej, taneczne rytmy z odległych zakątków świata, ale też czas dialogu, nie tylko muzycznego, i spotkań ponad podziałami” – zapowiada Jan Słowiński, dyrektor festiwalu.
Początek
W atmosferę festiwalu 2 lipca wprowadzi nas spektakl baletowy Bursztynowe drzewo, który połączy elementy tańca, muzyki na żywo, wizualizacji i bodypaintingu. Agnieszka Glińska i Art Color Ballet zabiorą nas w podróż śladami pradawnych ludów przemierzających Europę, by pokazać nam, jak kształtowała się nasza kultura, wartości duchowe i materialne. Na scenie Nowohuckiego Centrum Kultury rozegra się jednak przede wszystkim uniwersalna historia o walce, nadziei i potrzebie miłości. Po jej zakończeniu przeniesiemy się na parkiet – Noce Tańca wieńczą każdy dzień festiwalu tematycznymi potańcówkami w klubach Strefa i Alchemia. Pierwszego wieczoru pobujamy się w rytmie bluesa razem z zespołami The Swing Experience i Nika Aremikh Quartet. W kolejnych odsłonach będziemy się bawić również pod hasłami: etnoelectro, balfolk czy „Między Wisłą a Dunajem”, a przygrywać będą m.in. Lassatil Abballari (Włochy), Kfjatek, Red Sun Rising, RSS B0YS, Raraszek i Pokrzyk (Polska), Muzička & Dragúni (Słowacja), Szépszerével (Węgry) czy Martin-Vojta-Mikulas i Mr. Folxlide (Czechy).
Poszukiwania
W tym roku EtnoKraków ponownie skorzysta z zaprzyjaźnionej przestrzeni Muzeum Inżynierii Miejskiej – 3 lipca stanie w niej festiwalowa scena Inspiracje. Wieczór przy ulicy św. Wawrzyńca zainauguruje węgierski skrzypek Félix Lajkó wraz ze swoim triem. „Paganini z Wojwodiny” jest nie tylko mistrzem skrzypcowej improwizacji, ale też do perfekcji opanował grę na węgierskiej cytrze. Śmiało eksperymentuje z własnym stylem (twierdzi, że dobrze opisują go określenia dark folk i sentimental metal), a węgierską, bałkańską, romską czy klezmerską tradycję doprawia niemal punkową ekspresją.
Inspiracje z wielu źródeł czerpie również chorwacka kompozytorka i flecistka Tamara Obrovac. Jej twórczość podlega przede wszystkim wpływom tradycji muzycznych i dialektów związanych z wybrzeżem Istrii. W Krakowie Obrovac poprowadzi formację Transhistria Ensemble zrzeszającą muzyków z krajów wspomnianego regionu: Chorwacji, Słowenii i Włoch. Zespół przedstawi zabarwiony etnicznie jazz śródziemnomorski – z jednej strony wyrafinowany, a z drugiej pełny lekkości, zarówno zdyscyplinowany, jak i zdobywający się na spontaniczność.
„Będę tworzył dopóty, dopóki będę szukał tego czegoś, czego nawet nie umiem nazwać do końca” – stwierdził Tomasz Kukurba, wieloletni lider zespołu Kroke, który w ostatnich latach coraz chętniej podejmuje artystyczne wyzwania poza swoją macierzystą grupą. Wieczór w muzeum zwieńczy koncert będący efektem współpracy wirtuoza altówki i autora charakterystycznych wokaliz z rozchwytywanym skrzypkiem młodego pokolenia – Stanisławem Słowińskim. Ich wspólna propozycja czerpie z tradycji jazzu, rocka i muzyki świata.
Inspiracje przeniosą się również na scenę klubu Alchemia. 5 lipca Mariza Nawrocka i muzycy Royal String Quartet – wiolonczelista Michał Pepol i altowiolista Paweł Czarny – przedstawią zanurzone w elektronicznym minimalizmie pieśni jidysz. Dzień później kwintet Joachima Mencla zaprezentuje materiał z płyty Artisena, fuzję polskiej muzyki ludowej oraz nowoczesnego jazzu.
Powrót do źródeł
Muzeum Inżynierii Miejskiej będzie także gospodarzem sceny In Crudo (4 lipca), której nazwa nawiązuje do stanu pierwotnego, surowego. Tę ideę wyrazi Svetlana Spajić Group, której liderka jest niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie przekazywanej ustnie tradycji wokalnej Bałkanów. Serbka swoją renomę zawdzięcza ciężkiej pracy – wiedzę pozyskiwała osobiście, podróżując po krajach regionu, ucząc się od najstarszych wiejskich śpiewaków. Teraz doświadczeniem dzieli się z innymi pasjonatami, a swoją zakorzenioną w tradycji twórczość prezentuje wraz z utworzonym w Belgradzie kobiecym zespołem. W Krakowie nadarza się znakomita okazja, żeby usłyszeć najstarsze serbskie formy śpiewu – potresalicę i kantalicę.
Zapoznamy się również z tradycją muzyczną Bergitka Roma. Górscy Romowie zasiedlają głównie tereny czterech województw: podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego i dolnośląskiego. Pochodzącą ze spiskiej wsi Czarna Góra Teresa Mirga nie tylko pielęgnuje ich tradycje, lecz również przetwarza je w autorski sposób, włączając w swoje kompozycje motywy poetyckie i religijne. W przestrzeni muzeum Mirga wystąpi z towarzyszeniem zespołu Kałe Bała (Czarne Włosy). Oprócz kompozycji oryginalnych usłyszymy purane gila, stare pieśni Cyganów Karpackich, oraz tradycyjną muzykę Romów ze Słowacji i Półwyspu Bałkańskiego.
Ostatni koncert wieczoru w szczególny sposób podkreśli motto tegorocznego festiwalu: „Spotkanie ponad podziałami”. Grupa Wirtualnaja Dieriewnia (Wirtualna Wieś) na co dzień funkcjonuje bowiem w przestrzeni cyfrowej gdzieś między Kijowem a Moskwą. Nad kształtem kompozycji muzycy pracują za pośrednictwem internetu, a szlifują je, spotykając się kilka razy do roku. Zespół wyróżnia się nie tylko metodą pracy, ale i nietypowym repertuarem, tradycyjnymi strojami, opanowaniem rzadkich instrumentów i koncepcyjnym wykorzystaniem przestrzeni scenicznej.
Taniec na wietrze
Na drugą część festiwalu przeniesiemy się w plener – scena na Powiślu będzie promieniować taneczną energią na wszystkie strony Krakowa. 5 lipca nutami Skalnego Podhala sygnał do zabawy dadzą Bartłomiej Koszarek i kapela Bukowianie z Bukowiny Tatrzańskiej. Zespół Czeremszyna, znany również jako „podlaska hodowla muzyki żywej”, połączy siły z obdarzonym głębokim głosem białoruskim bardem Todarem oraz grupą Horyna śpiewającą utwory z ukraińskiego Polesia. Następnie słowackie tradycje ludowe zaprezentuje pochodząca z Bratysławy kapela Muzička wspierana przez tancerzy z grupy Dragúni. Klimat (i kontynent!) zmienimy wraz z zespołem Bel Air de Forró, który zaprezentuje nam muzykę popularną pochodzącą z północno-wschodniego regionu Brazylii. W piątkową noc możemy zapomnieć o kołysankach – sceną nad brzegiem Wisły zawładnie nieokiełznana węgierska Meszecsinka.
Podróż ścieżką pradawnych wierzeń wznowimy 6 lipca w towarzystwie belgijskiego duetu Loogaroo, którego nazwa pochodzi od potwora z mitologii karaibskiej uwikłanego w pakt z diabłem. Gości z Beneluksu nie należy się jednak obawiać – przywożą ze sobą jedynie zaskakujące melodie i pulsujące rytmy. Z kolei Raraszek to nie tylko duch podziemny, ale i krakowska kapela eksplorująca małopolską muzykę taneczną. W transie pozostaniemy za sprawą grupy Pokrzyk, która zahipnotyzuje nas opowieściami z Mazur, Rzeszowszczyzny czy sąsiedniej Białorusi. Głos uchodźców z Sahary Zachodniej wybrzmi ustami charyzmatycznej wokalistki Azizy Brahim, a program uzupełnią pionierki wokalnego „folk-hopu” z Finlandii, autorki kompozycji Alku znanej z serialu Gra o tron – grupa Tuuletar. Tegoroczną edycję imprezy pożegnamy z uśmiechem na ustach z brytyjskim chórem gospel Manchester Inspirational Voices.
Bez ograniczeń
EtnoKraków/Rozstaje to jednak więcej niż beztroska zabawa. Dla wytrwałych organizatorzy przygotowali bogaty program warsztatów (pieśni serbskich, ukraińskich, rosyjskich, tańców polskich, włoskich, tradycyjnych, balfolk), które będą odbywać się w klubie festiwalowym Strefa, przy scenach plenerowych Nowohuckiego Centrum Kultury i Galerii Kazimierz, w Muzeum Etnograficznym i w ŻyWej Pracowni. Mali melomani znajdą kącik dla siebie podczas koncertów organizowanych w Muzeum Inżynierii Miejskiej, a grupa Swada przygotowała specjalnie dla nich Bajkowe kołysanki – wszystko zgodnie z dewizą „Spotkanie ponad podziałami”. (Bartosz Suchecki, „Karnet”)
