Dni Tranströmerowskie

Gondola żałobna

Twórczość literacka i muzyczne fascynacje laureata Nagrody Nobla Tomasa Tranströmera (1931-2015) będą przedmiotem organizowanych po raz pierwszy w Krakowie i Katowicach Dni Tranströmerowskich, które zaszczycą swoją obecnością m.in. żona poety Monica oraz członek Akademii Szwedzkiej Kjell Espmark. Wydarzenia krakowskie odbędą się 22 kwietnia w Teatrze Nowym Proxima. Główne spotkanie poetyckie poprowadzi Adam Zagajewski. Wieczorem zaś organizatorzy zapraszają na koncert odtwarzający słowno-muzyczny przebieg uroczystości noblowskiej z 7 grudnia 2011 roku, która miała wyjątkowy charakter – zabrakło bowiem przemówienia laureata dotkniętego od 1990 roku ciężką afazją. Usłyszymy m.in. muzykę Liszta i Schuberta, a wiersze Tranströmera przeczyta Jerzy Trela.

Igor Kuranda, magazyn „Karnet”

PROGRAM

22 kwietnia 2017, Teatr Nowy Proxima, Kraków

11.30 Otwarcie Dni Tranströmerowskich (Monica Tranströmer i Leonard Neuger)
Wiersze Tomasa Tranströmera przeczyta Maria Dębska
12.00-13.30 Panel Domostwo poety: Najbliższe okolice
Anna Kałuża (prowadząca)
Uczestnicy: Elżbieta Kalinowska, Tadeusz Sławek, Grzegorz Jankowicz
14.30-16.00 Panel Domostwo poety: Pamięć
Alina Świeściak (prowadząca)
Uczestnicy: Ireneusz Kania, Piotr de Bończa Bukowski, Maciej Zaremba Bielawski
16.15-17.15 Wykład Kjella Espmarka Tranströmerowskie wartości dla współczesnego świata
17.30-19.00 Spotkanie poetyckie: Mój Tranströmer
Adam Zagajewski (prowadzący)
Uczestnicy: Michał Sobol, Agnieszka Wolny-Hamkało, Józef Baran, Marta Podgórnik, Ryszard Krynicki
19.15 Koncert Gondola żałobna
Jerzy Trela – recytacja
Maria Dębska – recytacja, fortepian
Anna Zawisza – wokal
Antarja Quartet
Odbierając w 2011 roku Nagrodę Nobla, Tomas Tranströmer był po ciężkim wylewie, który spowodował paraliż i afazję. Nie mógł przemawiać. Za niego przemówiła jego sztuka. Koncert w Krakowie odtwarza program tego wydarzenia z 7 grudnia 2011 roku. W programie uroczystości noblowskiej z 2011 roku znalazły się wiersze Tomasa Tranströmera czytane przez dwójkę aktorów (mężczyznę i kobietę) oraz muzyka – między innymi ukochani przez Tranströmera Liszt (Gondola żałobna) i Schubert (fragmenty Kwintetu smyczkowego). Czyli to, co dla Poety najważniejsze: muzyka i słowo.

23 kwietnia 2017, Katowice Miasto Ogrodów, Instytycja Kultury im. Krystyny Bochenek

11.30 Przywitanie (Monica Tranströmer i Leonard Neuger)
Wiersze Tomasa Tranströmera przeczyta Maria Dębska
12.00-13.30 Panel Domostwo poety: Na granicy
Magdalena Wasilewska-Chmura (prowadząca)
Uczestnicy: Józef Olejniczak, Aleksander Nawarecki, Tomasz Fiałkowski
14.00-16.30 Pokój Tranströmera: performance poetycki
Kilka faktów z życia Tomasa Tranströmera inspiruje instalację Pokój Tranströmera. Po pierwsze: muzyka (stale obecna w życiu i twórczości poety). Po drugie: czynnie wykonywany zawód psychologa. Po trzecie: wylew, który Tranströmer przeszedł w 1990 roku, skutkujący częściowym paraliżem i afazją. Po czwarte: szwedzka natura, tak bliska poecie, opisywana często w wierszach i wspomnieniach. Wreszcie, po piąte i najważniejsze: poezja. Do Pokoju Tranströmera prowadzi ciemny, wąski, słabo oświetlony korytarz, w którym słychać szum szwedzkiego morza; uspokajający, stały i rytmiczny ruch fal powinien zatrzeć u uczestnika poczucie świata rzeczywistego, którego jest stałą częścią. Pozwolić mu zapomnieć o tym, co go otacza. Sam Pokój Tranströmera, poza ścianami, podłogą i lampą, zawiera dwa tylko elementy. W Pokoju usiądzie na krześle aktor, naprzeciw niego, na drugim krześle może usiąść każdy, by przeczytać jeden wybrany wiersz Noblisty. Wiersz stanie się jedynym komunikatem między aktorem a odbiorcą, bowiem oprócz słów Tranströmera podczas spotkania nie padnie żadne inne.
14.30-16.00 Panel Domostwo poety: Pamięć
Agnieszka Dauksza (prowadząca)
Uczestnicy: Piotr Śliwiński, Filip Mazurkiewicz, Leonard Neuger
16.15-17.15 Spotkanie autorskie z Kjellem Espmarkiem
Wiersze Espmarka w przekładzie własnym przeczyta Zbigniew Kruszyński
17.30-19.00 Spotkanie poetyckie: Mój Tranströmer
Bronisław Maj (prowadzący)
Uczestnicy: Ewa Lipska, Tomasz Jastrun, Jakub Kornhauser, Barbara Klicka, Krzysztof Siwczyk
19.15 Koncert Tranströmer: Improwizacje – Mikołaj Trzaska, Jerzy Trela, Chór Polskiego Radia
Na program koncertu złożą się chóralne utwory do poezji Tomasa Tranströmera (wykonawcy: Chór Polskiego Radia) połączone z czytanymi wierszami i improwizacjami Mikołaja Trzaski (solo). Harmonie chóralne (kompozytorzy: Anna Cederberg-Orreteg, Bo Holten, Georg Riedel, SvenDavid Sandström) Śpiewane w oryginale wiersze będą symultanicznie tłumaczone w postaci zmontowanych ruchomych napisów. Kilka wierszy Tomasa Tranströmera zostanie przeczytanych przez Jerzego Trelę. W finale koncertu najpierw zostanie odczytany poemat Gondola żałobna nr 2, następnie odegrany fortepianowy utwór Franza Liszta Gondola żałobna. Zabrzmi też trzecia chóralna pieśń z cyklu Cztery Psalmy op. 74 Edwarda Griega – Jesus Kristus er opfaren (Jezus Chrystus zmartwychwstał) do sł. H. Tomissøn.